Uchylenie mandatu karnego – podstawy i procedura

Spodobał Ci się ten artykuł

Dziękuję za wsparcie rozwoju bloga

Uchylić mandat karny nie jest łatwo

Przed przyjęciem mandatu karnego należy się poważnie zastanowić, bowiem jego uchylenie jest o wiele trudniejsze niż złożenie podpisu na druczku mandatowym.

Przyjąć mandat karny jest łatwo. W przypadku mandatu kredytowanego, najczęściej chyba spotykanego, wystarczy pokwitować jego odbiór, aby stał się prawomocny, co skutkuje obowiązkiem zapłaty orzeczonej grzywny, a w razie braku zapłaty przymusowym ściągnięciem.

Co jednak w przypadku, gdy po przyjęciu mandatu uznamy, że zostaliśmy niesłusznie ukarani? Możemy spróbować go uchylić.

Podstawy uchylenia mandatu

Uchylić można jedynie mandat prawomocny.

Zależnie od rodzaju mandatu karnego staje się on prawomocny:

1) z chwilą uiszczenia grzywny funkcjonariuszowi, który ją nałożył w drodze mandatu,

2) z chwilą pokwitowania odbioru mandatu kredytowanego,

3) z chwilą uiszczenia grzywny w przypadku mandatu zaocznego.

Prawomocny mandat karny ulega uchyleniu w następujących przypadkach:

1) jeżeli grzywnę nałożono za czyn niebędący czynem zabronionym jako wykroczenie;

2) jeżeli grzywnę nałożono na osobę, która popełniła czyn zabroniony przed ukończeniem 17 lat lub niepoczytalną;

3) jeżeli grzywnę nałożono na osobę działającą w ramach obrony koniecznej lub w stanie wyższej konieczności;

4) jeżeli grzywnę nałożono za wykroczenie, za które należałoby orzec środek karny lub za wykroczenie wypełniające równocześnie znamiona przestępstwa;

5) w części przekraczającej dopuszczalną wysokość grzywny, jeżeli mandatem orzeczono grzywnę w wysokości przekraczającej 500 złotych – gdy czyn wypełnia znamiona wykroczenia określone w jednym przepisie ustawy albo 1000 złotych – gdy czyn wypełnia znamiona wykroczeń określonych w dwóch lub więcej przepisach ustawy, a także w innych wypadkach, gdy grzywna przekracza kwoty określone w ustawie;

6) a także gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą przepisu prawnego, na postawie którego orzeczono grzywnę w drodze mandatu albo potrzeba taka wynika z rozstrzygnięcia organu międzynarodowego. 

Czyn niebędący czynem zabronionym jako wykroczenie

Jeżeli mandat karny otrzymała osoba mająca ukończone 17 lat, poczytalna, niedziałająca w ramach obrony koniecznej lub w stanie wyższej konieczności, a Trybunał Konstytucyjny lub organ międzynarodowy nie wydał korzystnego rozstrzygnięcia, to jedyną podstawą uchylenia mandatu może być nałożenie grzywny w drodze mandatu za czyn niebędący czynem zabronionym jako wykroczenie.

Czyn niebędący czynem zabronionym jako wykroczenie to zachowanie, które nie tylko jest prawnie obojętne (jak np. chodzenie w dwóch lewych butach), ale także takie, które choć jest karalne, to nie wypełnia znamion „zwykłego” wykroczenia, a stanowi np. przestępstwo albo przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe.

Nie ma jednak podstaw do uchylenia mandatu, jeżeli zostaniemy ukarani za przekroczenie prędkości, a czyn zostanie zakwalifikowany jako spożywanie alkoholu w miejscu publicznym, bowiem przekroczenie prędkości jest wykroczeniem określonym w art. 92a Kodeksu wykroczeń.

Jeżeli natomiast otrzymamy mandat za chodzenie w miejscu publicznym we wspomnianych dwóch lewych butach, to nawet gdy organ mandatowy zakwalifikuje to zachowanie na podstawie konkretnego przepisu ustawy, np. art. 97 Kodeksu wykroczeń, to mandat taki podlegałby uchyleniu, bowiem obowiązujące prawo nie zakazuje noszenia dwóch lewych butów (chyba, że o czymś nie wiemy).

Z uwagi na charakter omawianej przesłanki uchylenia mandatu w postępowaniu w przedmiocie uchylenia mandatu nie można podważać kwestii winy czy sprawstwa w zakresie ustaleń faktycznych lub dowodzić całkowitego braku społecznej szkodliwości czynu (tak D. S. Świecki, Metodyka pracy sędziego w sprawach o wykroczenia).

Procedura uchylenia mandatu

Uchylenie mandatu karnego następuje z urzędu lub na wniosek ukaranego, jego przedstawiciela ustawowego, opiekuna prawnego albo organu, którego funkcjonariusz nałożył grzywnę.

W przypadku ukaranego, jego przedstawiciela ustawowego lub opiekuna termin do złożenia wniosku wynosi 7 dni od uprawomocnienia się mandatu (czyli od pokwitowania jego odbioru w przypadku mandatu kredytowanego), za wyjątkiem wydania wskazanego powyżej orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego lub rozstrzygnięcia organu międzynarodowego – w tym przypadku prawomocny mandat ulega uchyleniu w każdym czasie.

W przypadku wniosku organu nakładającego mandat oraz Sądu możliwość uchylenia mandatu nie jest ograniczona terminem.

Organem władnym do uchylenia mandatu jest Sąd właściwy do rozpoznania sprawy, na którego obszarze działania została nałożona grzywna.

Możemy zatem sami złożyć wniosek do właściwego Sądu o uchylenie mandatu, pilnując 7 dniowego terminu. Jeżeli jednak termin nam umknął to możemy złożyć wniosek o jego przywrócenie lub zwrócić się do organu, który mandatem nas ukarał, aby z sam takim wnioskiem wystąpił, być może w ten sposób uda nam się skłonić ten organ do działania. koro mandat może być uchylony z urzędu, to o nieprawidłowościach związanych z mandatem możemy poinformować właściwy Sąd, co może być z kolei impulsem do podjęcia przez Sąd czynności z urzędu.

W przedmiocie uchylenia mandatu Sąd orzeka na posiedzeniu, w którym udział prawo ma prawo uczestniczyć ukarany, organ nakładający mandat a także pokrzywdzony – podmioty te powinny być zatem zawiadomione o terminie posiedzenia.

Sąd może przed wydaniem postanowienia zarządzić odpowiednie czynności w celu sprawdzenia podstaw do uchylenia mandatu, np. może zażądać od organu mandatowego dokumentacji w postaci notatki służbowej albo wezwać i przesłuchać funkcjonariusza, który nałożył mandat lub inne osoby, w tym ukaranego, pokrzywdzonego, czy choćby uczestnika kolizji. Istnieje zatem możliwość ustalenia stanu faktycznego, w tym konkretnego zachowania ukaranego, które było przyczyną nałożenia nań mandatu.

Uwzględniając wniosek o uchylenie mandatu Sąd mandat uchyla, w przeciwnym wypadku wniosek oddala.

Postanowienie Sądu w przedmiocie uchylenia mandatu jest niezaskarżalne.

Podstawa prawna:

- art. 95 – 102 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia,

- art. 15-17, 47 § 1 Kodeksu wykroczeń

.

Stan prawny na dzień 18 listopada 2015 r. 


Zobacz również   Wzór wniosku o uchylenie mandatu

Spodobał Ci się ten artykuł

Dziękuję za wsparcie rozwoju bloga